Wskaźniki skutecznego karmienia - jak rozpoznać, że dziecko się najada?

Wskaźniki skutecznego karmienia - na co zwrócić uwagę w opiece nad noworodkiem? 

1. Częstotliwość i długość karmień

Noworodki zwykle karmią się od 8 do 12 razy na dobę, co oznacza karmienie co 1,5–3 godziny. Niektóre dzieci domagają się piersi częściej, szczególnie w okresach skoków rozwojowych. Sama długość karmienia może być bardzo różna – od kilku do kilkudziesięciu minut – i zależy od efektywności ssania dziecka, techniki przystawiania, ilości pokarmu oraz indywidualnych predyspozycji noworodka.

2. Prawidłowe przystawienie i aktywne ssanie

Skuteczne karmienie zaczyna się od prawidłowego przystawienia dziecka do piersi. Usta dziecka powinny być szeroko otwarte, wargi wywinięte na zewnątrz, a brodawka wraz z częścią otoczki powinna znajdować się głęboko w buzi malucha. Dziecko powinno aktywnie ssać, co można rozpoznać po rytmicznych ruchach szczęki i słyszalnym przełykaniu. Pomiędzy okresami intensywnego ssania mogą występować krótkie przerwy.

Prawidłowo powinno być słychać serie połknięć składające się z 10–30 zassań, ze słyszalnym odgłosem połykania

3. Przyrost masy ciała

Jednym z najbardziej obiektywnych wskaźników skutecznego karmienia piersią jest prawidłowy przyrost masy ciała dziecka. W pierwszych dobach po porodzie noworodek może stracić do 10% masy urodzeniowej, jednak po kilku dniach powinien zacząć przybierać na wadze. Około 10.–14. dnia życia masa urodzeniowa zazwyczaj zostaje odzyskana. Następnie dziecko powinno przybierać średnio 150–200 g tygodniowo w pierwszych miesiącach życia, co daje średni przyrost dobowy w postaci:

• 26–30 g/d w 0.–3. mies.
• 17–18 g/d w 3.–6. mies.
• 12–13 g/d w 6.–9. mies.
• 9 g/d w 9.–12. mies.

4. Liczba mokrych i zabrudzonych pieluszek

Dobrym domowym wskaźnikiem skutecznego karmienia jest liczba mokrych i zabrudzonych pieluszek. Od 4.–5. dnia życia dziecko powinno mieć co najmniej 6 mokrych pieluszek dziennie (o jasnym, niemal bezzapachowym moczu) i kilka pieluszek z wypróżnieniem. Karmione piersią dzieci zwykle wypróżniają się częściej, nawet po każdym karmieniu, choć z czasem ta częstotliwość może się zmniejszyć.

Za normę uważa się: 

• 3–5 mokrych pieluszek (3.–5. doba)
• 4–6 mokrych pieluszek (5.–7. doba)
  
• 6–8 mokrych pieluszek (od. 8 doby)
  
• 5–6 mokrych pieluszek (od 6. tygodnia)
• 3–4 papkowate stolce (do 6. tygodnia, po 6. tygodniu niemowlę karmione piersią może oddawać stolec co kilka dni.)

5. Zachowanie dziecka po karmieniu

Dziecko, które najadło się podczas karmienia, zwykle wygląda na zrelaksowane i spokojne. Zasypia przy piersi lub po karmieniu, jego ciało jest rozluźnione, a pięści przestają być zaciśnięte. Niektóre dzieci mogą nadal szukać piersi, ale jeśli inne wskaźniki są prawidłowe, nie świadczy to od razu o głodzie – może to być potrzeba ssania dla ukojenia.

6. Komfort matki podczas karmienia

Skuteczne karmienie powinno być również komfortowe dla mamy. Choć na początku laktacji możliwy jest lekki dyskomfort, szczególnie przy przystawianiu dziecka, to nie powinien on przekształcać się w ból. Bolesność, poranione brodawki czy uczucie niedokarmienia dziecka mogą świadczyć o nieprawidłowym przystawieniu lub problemach z techniką karmienia i wymagają konsultacji z doradcą laktacyjnym.

7. Karmienia nocne

Karmienia nocne są bardzo istotne w karmieniu piersią z kilku kluczowych powodów — zarówno biologicznych, jak i psychologicznych:

Wskaźniki skutecznego karmienia piersią to zestaw sygnałów, które pomagają ocenić, czy dziecko jest dobrze odżywiane i czy laktacja przebiega prawidłowo. Warto obserwować zarówno zachowanie dziecka, jak i reakcje własnego ciała, by wcześnie wychwycić ewentualne trudności. W razie wątpliwości zawsze warto skorzystać z pomocy położnej i\lub doradcy laktacyjnego 

Co zrobić, jeżeli wskaźniki skutecznego karmienia nie są spełniane, a dziecko traci na masie ? 

Możliwe przyczyny zaburzeń  przyrostów masy ciała 

1. 1. Nieprawidłowe przystawianie do piersi

      • Upewnij się, że dziecko prawidłowo chwyta pierś (głębokie uchwycenie brodawki i otoczki).

      • Pomocna może być konsultacja z doradcą laktacyjnym.

   2. Za mało pokarmu

      • Karm częściej, również w nocy – nawet co 2–3 godziny.

      • Pamiętaj o nawodnieniu i odżywianiu się.

      • Laktację wspiera także kontakt „skóra do skóry”.

   3. Wady anatomiczne u dziecka (np. krótkie wędzidełko języka)

      • Problemy w obrębie jamy ustnej u noworodka  mogą stanowić istotną przeszkodę w karmieniu piersią

      • Warto skonsultować się z pediatrą lub neurologopedą.

   4. Zbyt senne dziecko (np. wcześniak/dziecko w trakcie żółtaczki noworodkowej)

      • Trzeba je aktywnie budzić na karmienie i dbać o skuteczne opróżnianie piersi.

   5. Niekiedy potrzebna jest czasowe dokarmianie

Jeśli to konieczne, można dokarmiać odciągniętym mlekiem matki lub mieszanką – najlepiej po konsultacji z pediatrą lub doradcą laktacyjnym.

Jak skutecznie zwiększyć ilośc pokarmu w piersi ? 

Częste karmienie (co 2–3 godziny, także w nocy)

• Nie pomijaj nocnych karmień – w nocy poziom prolaktyny (hormonu laktacji) jest najwyższy.

• Przystawiaj dziecko zawsze, gdy wykazuje oznaki głodu – nawet jeśli wydaje się, że „niedawno jadło”.

Karmienie z obu piersi, każdorazowo

• Zacznij od jednej piersi i pozwól dziecku ssać do końca (aż samo ją puści).

• Potem zaproponuj drugą pierś – nawet jeśli tylko na kilka minut.

Pobudzanie laktacji laktatorem

           1.Odciągaj metodą tzw. 7-5-3.

       a. Odciągamy pokarm przez 7 minut z lewej piersi, potem 7 minut z prawej. Analogicznie odciągamy od razu potem z lewej 5 minut i 5              z prawej, a na koniec 3 minuty z lewej i 3 minuty z prawej. Pomocny może być w tym wypadku laktator podwójny. Pokarm można                  też odciągać ręcznie

            2.Stosuj „power pumping” 

1. 1. Raz dziennie, np. wieczorem:
      → 20 min odciągania,
      → 10 min przerwy,
      → 10 min odciągania,
      → 10 min przerwy,
      → 10 min odciągania.
      To imituje „zapotrzebowanie skokowe” i pobudza produkcję mleka.

            3. Dokarmiaj własnym odciągniętym mlekiem po każdym karmieniu

        a. Dokarmianie odciągniętym mlekiem pozwala na większą podaż pokarmu dla niemowlęcia, a odciąganie dodatkowo pobudza piersi              do produkcji pokarmu. Warto do dokarmiania użyć kieliszka, łyżeczki bądź systemu SNS - który podaje pokarm dziecku przez dren                podczas gdy dziecko ssie pierś i dodatkowo pobudza laktację 

Kontakt „skóra do skóry”

1. 1. • Przebywanie z dzieckiem bez ubrań (dziecko tylko w pieluszce) zwiększa poziom oksytocyny i wspiera laktację.

Odpoczynek, nawodnienie i odżywianie

1. 1. • Pij dużo wody (ale nie przesadzaj – nie „na siłę”).

      • Jedz regularnie, unikaj diet odchudzających.

      • Odpoczynek (nawet w krótkich drzemkach) ma duży wpływ na hormony związane z laktacją.

Unikaj smoczków i butelek na początku

1. 1. • Mogą zaburzać technikę ssania i zmniejszać częstotliwość karmień, co obniża laktację.

Skorzystaj z pomocy doradcy laktacyjnego

1. 1. • Pomoże ocenić przystawienie dziecka i skuteczność ssania, co często rozwiązuje problem niskiej produkcji.

Zadbaj o suplementację

Słód jęczmienny i kozieradka to dwa naturalne składniki często wykorzystywane w celu wspomagania laktacji. Mają one działanie galaktogogiczne, czyli wspierające produkcję mleka, choć skuteczność może być indywidualna i różna u każdej mamy.

🌾 Słód jęczmienny

To produkt uzyskiwany przez kiełkowanie i suszenie ziaren jęczmienia. Jest bogaty w enzymy, witaminy z grupy B, minerały oraz polisacharydy.

Znaczenie w laktacji:

• Zawiera beta-glukany, które mogą stymulować wydzielanie prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za produkcję mleka.

• Może wspierać ogólne nawodnienie i energię dzięki obecności węglowodanów złożonych.

• Jest składnikiem tzw. „napojów laktacyjnych” (np. piw bezalkoholowych z jęczmieniem), choć jego działanie nie zostało jednoznacznie potwierdzone w badaniach naukowych.

🌿 Kozieradka (Trigonella foenum-graecum)

To zioło, którego nasiona są powszechnie stosowane w medycynie naturalnej – również jako środek wspierający laktację.

Znaczenie w laktacji:

• Zawiera fitoestrogeny, które mogą naśladować działanie hormonów wspierających laktację.

• W niektórych badaniach wykazano, że może zwiększyć objętość mleka nawet w ciągu kilku dni – choć nie działa u wszystkich.

• Często stosowana w formie herbat, kapsułek lub sproszkowanego dodatku do potraw.

• Uwaga: może zmieniać zapach potu i moczu (na zapach „syropu klonowego”), co jest normalne.

  ---

Dokarmianie mlekiem modyfikowanym 

• Powinno być wprowadzone pod nadzorem położnej, doradcy laktacyjnego lub pediatry
• Porcje powinny być wyliczone wobec masy dziecka, zapotrzebowania oraz spadku masy
• Warto użyć do dokarmiania kieliszka, łyżeczki bądź systemu SNS (dren przy piersi)
• Z dokarmiania mlekiem modyfikowanym należy schodzić stopniowo, pod kontrolą specjalisty medycznego - nagłe odstawienie może skutkować utratą masy ciała dziecka. 
• Warto prowadzić aplikację z siatką centylową w celu obserwacji przyrostów masy dziecka np. Child Grow Trucker