Przygotowanie do ciąży to ważny etap, który może zwiększyć szanse na zdrowy przebieg ciąży i urodzenie zdrowego dziecka.
ZDROWY STYL ŻYCIA, ZDROWE ODŻYWIANIE
Odżywianie partnerów starających się o dziecko jest niezwykle istotne i zagadnienie to dotyczy na równi przyszłych mam jak i przyszłych ojców. Zdrowy tryb życia i nawyki żywieniowe mają również wpływ na płodność przyszłych rodziców.
Jest kilka szczególnych grup pożywienia, które mają potencjalny wpływ na problemy z zajściem w ciążę i podejrzewane są o choroby powodujące problemy w tym procesie.
Oto kilka wybranych grup produktów. Pierwszą są tzw.” złe tłuszcze” - do grupy tej należą przede wszystkim tłuszcze „trans”, których nadmierne spożycie wydaje się mieć negatywny wpływ na możliwość poczęcia, a także na rozwój zespołu policystycznych jajników (PCOS). W opinii dietetyków podstawowym źródłem tłuszczów trans są tzw. szybkie przekąski do których należą chipsy (często z bardzo dużą zawartością soli) i szeroko rozumiane dania typu „fast food”. Drugą grupą szkodliwych produktów które mogą być szkodliwe, gdy spożywane są w nadmiarze to żywność o wysokim i bardzo wysokim indeksie glikemicznym. Do grupy tej należą produkty zbożowe takie jak np. pieczywo pszenne, płatki kukurydziane, wszelkiej maści dosładzane fruktozą soki owocowe i inne produkty wysoko przetworzone. Spożywanie takiej żywności prowadzi do wyrzutów insuliny, które są przyczyną „cukrowego rollercoaster’a” we krwi (gwałtowny skok poziomu cukru prowadzący do olbrzymiego wyrzutu insuliny), a to prowadzi do wykształcenia się insulinooporności prowadzącej w konsekwencji do cukrzycy typu 2, schorzenia te zaburzają gospodarkę hormonalną i utrudniają, lub wręcz uniemożliwiają zajście w ciążę.
Dieta stosowana przez przyszłe mamy nie powinna być monotonna, a powinna zawierać wiele potrzebnych składników takich jak kwas foliowy, jod, cynk, żelazo, selen, magnez, witamina A, C, E, D, B6, B12 oraz kwasy tłuszczowe omega-3.
Zdrowe odżywianie podczas przygotowania i planowania ciąży dotyczy także przyszłych ojców, których dieta powinna być bogata w zdrowe składniki odżywcze, które będą prowadzić do polepszenia jakości nasienia i ogólnej płodności. Składniki o właściwościach przeciwutleniających, które warto wprowadzić do codziennego jadłospisu u mężczyzn starających się o dziecko to witamina C (natka pietruszki, owoce dzikiej róży, papryka, cytrusy),witamina E (tłuszcze roślinne, jak: oleje z zarodków pszenicy, słonecznikowy, krokoszowy, orzechy), likopen (świeże pomidory, a przede wszystkim przetwory pomidorowe), selen (migdały, podroby, ryby i owoce morze), resweratrol (przetwory z czerwonych winogron, granaty), B-karoten (marchew, suszone morele, natka pietruszki, szpinak).
RÓWNOWAGA EMOCJONALNA I WPŁYW STRESU NA PŁODNOŚĆ
Równowaga psychiczna jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, w tym także czynności seksualnych. Stres może prowadzić do obniżenia płodności. Mimo różnych jego definicji problem sprowadza się do naruszenia równowagi organizmu przez rozmaite czynniki środowiskowe. Gdy taki stan się przedłuża, może prowadzić do rozmaitych lęków, nerwic, zachowań agresywnych oraz szeregu objawów fizjologicznych, takich jak: wzrost ciśnienia krwi, bóle głowy, dolegliwości żołądkowe, zaburzenia rytmu serca czy spadek poziomu mikroelementów, zwłaszcza wapnia i magnezu. Stres może prowadzić do licznych zaburzeń seksualnych oraz do obniżenia płodności zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Nasilenie negatywnych emocji nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego. Już badania naukowe przeprowadzone w latach 50. XX wieku wykazały, że długotrwałe narażenie na stresory (wewnętrzne lub zewnętrzne zdarzenia czy bodźce, które wywołują stres) prowadzi do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu jajników. Powoduje też nieprawidłowości hormonalne, w tym spadek poziomu lutropiny (hormonu luteinizującego, LH), produkowanej przez przedni płat przysadki mózgowej. U kobiet odpowiada ona za stymulację owulacji oraz pobudza syntezę progesteronu.
Podobnie negatywnie stres wpływa na płodność mężczyzn. Równowaga psychiczna jest niezmiernie ważna dla prawidłowego funkcjonowania całego układu płciowego mężczyzny, ma także duże znaczenie dla jego płodności. Wahania hormonów, do których dochodzi podczas przewlekłej reakcji stresowej powodują bowiem nieprawidłowości w procesie spermatogenezy, co skutkuje spadkiem jakości nasienia, przede wszystkim obniżeniem ilości i jakości plemników. Kortyzol i kortykotropina, uwalniane w wyniku napięcia nerwowego, skutkują obniżeniem poziomu testosteronu, czyli jednego z najważniejszych męskich hormonów, odpowiedzialnego m.in. za popęd seksualny i erekcję, ale także utrzymującego na odpowiednim poziomie płodność. Spada wówczas także poziom hormonu luteinizującego, pobudzającego syntezę testosteronu w jądrach. Stres i często związane z nim przemęczenie pogarszają samopoczucie psychiczne, czego konsekwencją są różnego rodzaju zaburzenia seksualne, takie jak impotencja czy przedwczesny wytrysk, uniemożliwiające prawidłowe odbycie stosunku płciowego, a tym samym zapłodnienie.
Równowaga emocjonalna jest niesłychanie ważna u obojga partnerów starających się o dziecko, gdyż jest ona jednym z kluczowych elementów poprawiających proces zajścia w ciążę i późniejszego komfortu podczas ciąży. Bardzo ważne jest wzajemne wsparcie obojga partnerów, otwarta szczera komunikacja i wspólne planowanie. W przypadku wystąpienia problemów natury emocjonalnej wskazana jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna.
BADANIA KONIECZNE W PRZYPADKU PLANOWANIA CIĄŻY
Przygotowanie do ciąży to wyjątkowy czas, w którym przyszli rodzice planują nie tylko zmiany w życiu codziennym, ale także dbają o swoje zdrowie. Właściwe przygotowanie organizmu kobiety do ciąży może pomóc w minimalizowaniu ryzyka komplikacji oraz zapewnieniu prawidłowego rozwoju dziecka. Jednym z najważniejszych kroków przed podjęciem starań o dziecko jest wykonanie odpowiednich badań. Dzięki nim lekarz może ocenić stan zdrowia przyszłej mamy i zarekomendować ewentualne kroki, które pomogą w bezpiecznym przebiegu ciąży.
Przygotowanie organizmu kobiety do ciąży nie ogranicza się wyłącznie do zdrowej diety i unikania stresu. Kluczowym elementem jest wykonanie badań medycznych, które pozwolą ocenić stan zdrowia przyszłej matki i wykluczyć potencjalne zagrożenia dla płodu. Jakie badania zrobić przed zajściem w ciążę? Do najważniejszych badań zaliczają się:
Morfologia krwi – badanie to pozwala ocenić ogólny stan zdrowia, w tym wykryć anemię, zaburzenia w liczbie białych krwinek czy inne nieprawidłowości, które mogą wpłynąć na ciążę.
Badanie poziomu glukozy we krwi – wysoki poziom glukozy może świadczyć o cukrzycy, co stanowi poważne zagrożenie zarówno dla matki, jak i dziecka. Kontrola poziomu glukozy przed ciążą jest niezbędna, aby wykluczyć możliwość wystąpienia cukrzycy ciążowej.
Badania hormonalne – przed ciążą warto zbadać poziom hormonów takich jak progesteron, estrogeny, hormon luteinizujący (LH) oraz hormon folikulotropowy (FSH). Nieprawidłowości w poziomach tych hormonów mogą utrudniać zajście w ciążę lub powodować jej powikłania.
Badanie tarczycy – zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy, takie jak nadczynność lub niedoczynność, mogą mieć poważne konsekwencje dla płodności oraz przebiegu ciąży. Dlatego badanie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego) oraz hormonów tarczycy jest niezwykle ważne.
Badanie grupy krwi i czynnika Rh – ustalenie grupy krwi oraz czynnika Rh jest istotne, szczególnie w kontekście konfliktu serologicznego. Gdy kobieta ma krew Rh-, a ojciec dziecka Rh+, może dojść do konfliktu, który może zaszkodzić płodowi.
Cytologia i badanie ginekologiczne – cytologia pozwala ocenić stan szyjki macicy i wykluczyć zmiany przedrakowe, które mogłyby wpłynąć na przebieg ciąży. Badanie ginekologiczne to również okazja do sprawdzenia ogólnego stanu narządów rozrodczych.
Badanie na obecność chorób przenoszonych drogą płciową – infekcje takie jak chlamydia, rzeżączka, HIV czy wirusowe zapalenie wątroby typu B i C mogą poważnie wpłynąć na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Dlatego przed zajściem w ciążę warto sprawdzić, czy nie ma żadnych zakażeń.
Badanie na obecność toksoplazmozy i różyczki – obie te choroby mogą być groźne dla płodu. W przypadku różyczki, jeśli kobieta nie ma odporności, zaleca się zaszczepienie przed ciążą.
Badanie moczu – to proste, ale bardzo ważne badanie, które pozwala wykryć ewentualne infekcje układu moczowego, a także ocenić funkcjonowanie nerek. Jeśli więc zastanawiasz się, jakie badania przed ciążą warto wykonać, nie zapominaj o oddaniu próbki moczu do laboratorium diagnostycznego.
Zrozumienie istoty profilaktycznych badań może nie tylko zwiększyć szanse na zdrową ciążę, ale także uchronić przed nieprzewidzianymi problemami zdrowotnymi. Aby przygotować się do ciąży, warto skonsultować się z położną i omówić plan badań oraz dalszego działania .
Szczepienia
Przed ciążą warto sprawdzić, czy posiadasz aktualne szczepienia, szczególnie przeciwko różyczce, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i grypie.
Skuteczność i bezpieczeństwo szczepienia ciężarnych przeciwko grypie potwierdzono w licznych badaniach klinicznych. Chroni ono przed częstymi powikłaniami grypy oraz ogranicza ryzyko hospitalizacji z tego powodu. Zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu, małej urodzeniowej masy ciała dziecka, a także zachorowania dziecka w pierwszych kilku miesiącach życia (dzięki swoistym przeciwciałom przekazanym przez łożysko).
Od 1996 roku szczepienia przeciwko WZW typu B są w Polsce obowiązkowe u niemowląt, a od 2000 roku objęto nimi także nastolatki, co spowodowało, że populacja kobiet urodzonych w latach 1987–1988 i później powinna już być zaszczepiona przeciwko WZW typu B. Wśród kobiet >30. roku życia liczba uodpornionych będzie mniej liczna, a odsetek podatnych na zakażenie będzie się zwiększał wraz z wiekiem.
Ciąża stanowi natomiast przeciwwskazanie do podawania szczepionek „żywych”, dlatego kobietom planującym zajście w ciążę należy podać szczepionki przeciwko odrze, śwince, różyczce (MMR) oraz ospie wietrznej (VZV) przed okresem starań . Kobiety niebędące w ciąży, którym podano szczepionki „żywe” (MMR, VZV), należy poinformować o konieczności unikania zajścia w ciążę co najmniej przez 4 tygodnie.
Kobietom nieszczepionym lub bez udokumentowanych szczepień MMR należy podać 2 dawki tej szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni.Kobietom szczepionym wcześniej 1 raz należy podać drugą dawkę MMR jeżeli badanie serologiczne kobiety w wieku rozrodczym, zaszczepionej wcześniej 1 lub 2 dawkami szczepionki przeciwko różyczce (MMR) nie wykazało zabezpieczającego stężenia swoistych przeciwciał, to należy ją zaszczepić 1 dodatkową dawką MMR; po podaniu trzeciej dawki MMR nie zaleca się już ponownego oznaczania stężenia swoistych przeciwciał.
ZALECANA SUPLEMENTACJA
Wiele kobiet, które planują zostać mami, zastanawia się, które witaminy i minerały suplementować przed ciążą, a których z nich unikać, żeby zwiększyć swoje szansę na posiadanie potomstwa. Istnieje kilka prostych zasad dotyczących planowania zarówno macierzyństwa, jak i ojcostwa, które powinni stosować przyszli rodzice.
Od kiedy należy zacząć suplementację przed ciążą?
Ciąża jest szczególnym okresem w życiu kobiety, do którego warto się odpowiednio przygotować. Zazwyczaj zakłada się, aby dodatkowe witaminy, minerały i uzupełnienie codziennej diety wprowadzić ok. 3 miesięcy przed planowaniem zajścia w ciąże.
Podstawowym składnikiem, który jako pierwszy przychodzi na myśl przy staraniu się o dziecko jest witamina B9 – kwas foliowy. Najkorzystniej pół roku przed rozpoczęciem starania się o dziecko wprowadzić suplementację tej witaminy w postaci folianów. Właściwy poziom kwasu foliowego w organizmie warunkuje zapobieganie rozwojowi wad cewy nerwowej, które mogą prowadzić do poważnych zaburzeń układu nerwowego dziecka (bezmózgowie, małomózgowie, rozszczep kręgosłupa, przepuklina układu nerwowego). Zgodnie z zaleceniami kobiety w wieku rozrodczym powinny przyjmować 400 µg 5-MTHF + 400 µg kwasu foliowego dziennie, a w okresie ciąży 800 µg aktywnych folianów (5-MTHF).
Warto również zadbać o właściwy poziom witaminy D3, która wpływa na prawidłową budowę tkanki kostnej oraz gospodarkę wapniowo-fosforanową. Zapotrzebowanie na ten składnik uzależnione jest od jego stężenia we krwi, które powinno przekraczać wartość 30–50 ng/ml. Zazwyczaj dla kobiet w ciąży i okresie karmienia rekomendowana jest suplementacja witaminy D3 w dawce 1500–2000 IU/dobę.
Ważnym dodatkiem w jadłospisie kobiet starających się o dziecko jest wzbogacenie diety w witaminy o działaniu antyoksydacyjnym, czyli A, C, E oraz wpływające korzystnie m.in. na układ nerwowy – witaminy z grupy B.
Przed rozpoczęciem starań o dziecko warto sprawdzić poziom hormonów tarczycy, wykonując badanie tyroksyny (fT4) i jej aktywnej formy trijodotyroniny (fT3), które są kluczowe dla prawidłowego rozwoju płodu. Zdarza się, że lekarz zaleca suplementację jodem, który jest niezbędny do produkcji tych związków. Wysoka, wyższa niż w niektórych rybach, zawartość jodu znajduje się w brunatnicach, które można zakupić w formie tabletek lub proszku - i które ukrywają się pod nazwą "kelp". W czasie ciąży zapotrzebowanie na jod zwiększa się z uwagi na konieczność zabezpieczenia potrzeb rosnącego płodu oraz wyrównania zwiększonego wydalania jodu z moczem u kobiet w tym stanie fizjologicznym.
Ważnym składnikiem dla przyszłej mamy jest również żelazo. Wpływa na poprawę płodności oraz zmniejsza ryzyko poronień. Należy jednak pamiętać, że preparat z żelazem powinien być odstawiony w momencie uzyskania dodatniego testu ciążowego.
Niezwykle ważne w diecie są kwasy tłuszczowe omega-3 (przede wszystkim EPA i DHA). Jak wykazały badania, wpływają korzystnie na proces zapłodnienia oraz warunkują prawidłowy rozwój poczętego dziecka.
KONSULTACJE U FIZJOTERAPEUTY UROGINEKOLOGICZNEGO
Kolejnym ważnym zagadnieniem związanym z planowanym zajściem w ciążę i komfortem w tejże jest ocena stanu organizmu przyszłej mamy poprzez konsultacje fizjoterapeuty uroginekologicznego. Fizjoterapeuta uroginekologiczny zajmuje się kontrolą, a także profilaktyką problemów związanych głównie z dolegliwościami kobiecymi, ale jego zadaniem jest również przywrócenie równowagi w sferze mięśniowo-powięziowej, która ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie narządów miednicy mniejszej. Istotnym aspektem udanej terapii uroginekologicznej jest zaangażowanie i współpraca pacjenta. Fizjoterapeuta uroginekologiczny wspiera też pacjenta w zakresie utrzymania prawidłowych nawyków, gdyż nadwaga, brak ruchu, niewłaściwa dieta, palenie papierosów sprzyjają niekorzystnym zmianom w obrębie miednicy. Wskazania do fizjoterapii uroginekologicznej u kobiet to między innymi bolesne miesiączki, rozejście spojenia łonowego i bóle pachwin w ciąży, obniżenie narządu rodnego, bóle występujące podczas stosunku seksualnego, powikłania i dolegliwości po cięciu cesarskim lub nacięciu krocza podczas porodu; endometrioza, problemy z zajściem w ciążę czy z dolegliwości bólowe przedsionka pochwy, a także nietrzymanie moczu, nietrzymanie stolca i gazów, obniżenie odbytnicy.
MONITOROWANIE CYKLU MIESIĄCZKOWEGO
Następnym bardzo ważnym czynnikiem profilaktyki przed zajściem w ciążę jest obserwacja cyklu miesiączkowego przyszłej mamy przez specjalistę, który oceni prawidłowość lub wykryje zaburzenia mogące utrudnić zajście w ciążę. Obserwacja cyklu miesiączkowego pomaga określić dni płodne i zwiększa szanse na zajście w ciążę, można stosować aplikacje, testy owulacyjne lub obserwować śluz szyjkowy i temperaturę ciała.
Przygotowanie do ciąży jest kluczowe dla zdrowia zarówno przyszłej mamy, jak i dziecka. Pozwala zminimalizować ryzyko powikłań ciążowych i ułatwia prawidłowy rozwój płodu. Odpowiednia dieta, suplementacja, badania i zdrowy styl życia zwiększają szanse na bezpieczne przejście przez ciążę i poród. To także czas na identyfikację i leczenie ewentualnych problemów zdrowotnych, które mogłyby wpłynąć na przebieg ciąży.
Dodaj komentarz
Komentarze